επιτάχυνση

επιτάχυνση
O χρονικός ρυθμός μεταβολής της ταχύτητας σε ένα κινούμενο αντικείμενο. Ας θεωρήσουμε, για παράδειγμα, ένα αυτοκίνητο, το οποίο, ξεκινώντας από στάση, αποκτά σε δέκα δευτερόλεπτα ταχύτητα 10 μ./δευτ. Αν σε αυτά τα δέκα δευτερόλεπτα είχε σταθερή ε., και διαιρέσουμε την ταχύτητα που απέκτησε με τον χρόνο που πέρασε από την εκκίνησή του, βρίσκουμε μια ε. 1 μ./δευτ. Γενικά, για να υπολογίσουμε την ε. σε μια δεδομένη χρονική στιγμή ενός αντικειμένου που κινείται με μεταβαλλόμενη ταχύτητα κατά μήκος μιας τροχιάς, εκτελούμε μετρήσεις ταχύτητας κατά τη χρονική στιγμή t και κατά την ακόλουθη στιγμή t + Δt. Υπολογίζουμε τη μεταβολή της ταχύτητας και διαιρούμε αυτή τη μεταβολή με το χρονικό διάστημα Δt. Έτσι, βρίσκουμε τη μέση ε. σε αυτό το χρονικό διάστημα. Εάν επαναλάβουμε τις μετρήσεις αυτές για συνεχώς μικρότερα χρονικά διαστήματα, καταλήγουμε στη στιγμιαία ε. Συνήθως ονομάζεται επιβράδυνση η ελάττωση της ταχύτητας στη μονάδα του χρόνου. Αυτό, για παράδειγμα, συμβαίνει στα οχήματα κατά τον χρόνο της πέδησης. κεντρομόλος ε. Ας θεωρήσουμε τώρα ένα αντικείμενο που κινείται κατά μήκος μιας περιφέρειας και διανύει ίσα τμήματα αυτής σε ίσους χρόνους (ομαλή κυκλική κίνηση). Σε μια τέτοια κίνηση μπορούμε να αναπαραστήσουμε την ταχύτητα σε ένα τυχαίο σημείο της περιφέρειας, με ένα ευθύγραμμο τμήμα, με διεύθυνση τη διεύθυνση της εφαπτομένης της περιφέρειας σε αυτό το σημείο, με μήκος ανάλογο προς το μέτρο της ταχύτητας (δηλαδή ανάλογο προς το τμήμα της περιφέρειας που διανύεται στη μονάδα του χρόνου) και με φορά, τη φορά της περιστροφής. Στην περίπτωση αυτή, δεν μεταβάλλεται, από σημείο σε σημείο, το μέτρο της αλλά η διεύθυνσή της. Αυτή η τελευταία μεταβολή στη μονάδα του χρόνου καθορίζει και αυτή μια ε., η οποία, στην περίπτωση της ομαλής κυκλικής κίνησης, ονομάζεται κεντρομόλος ε. και είναι κάθετη προς την ταχύτητα και με φορά προς το κέντρο της περιφέρειας. Αυτή η ε. έχει μέτρο , όπου U το μέγεθος της ταχύτητας και r η ακτίνα της περιφέρειας. Στην περίπτωση μιας τυχαίας κίνησης κατά μήκος τροχιάς σε χώρο τριών διαστάσεων (π.χ. ένα αυτοκίνητο που διατρέχει μια στροφή σε ανάβαση) η ε. έχει τρεις συνιστώσες, μία λεγόμενη εφαπτομενική ε. με κατεύθυνση την κατεύθυνση της εφαπτομένης σε κάθε σημείο της τροχιάς, η οποία είναι η αιτία της μεταβολής της ταχύτητας, και άλλες δύο, κάθετες μεταξύ τους και προς την πρώτη, οι οποίες είναι τα αίτια για τη μεταβολή της διεύθυνσης της ταχύτητας. αξίωμα ε. Η μεταβολή της κινητικής κατάστασης ενός σώματος, που είναι ανάλογη και ομόρροπη προς τη συνισταμένη κινητήρια δύναμη. Στην οικονομολογία χρησιμοποιείται επίσης ο όρος ε., στη λεγόμενη αρχή της ε., σύμφωνα με την οποία μια μεταβολή στην κατανάλωση προκαλεί μεταβολή προς την ίδια κατεύθυνση. Στο συγχροτρόνιο τα σωματίδια, ύστερα από μία αρχική επιτάχυνση που τα φέρνει στο κατώφλι του πεδίου σχετικότητας, εισάγονται εφαπτομενικά στον κοίλο δακτύλιο, όπου διατρέχουν μία σχεδόν σταθερή τροχιά, την οποία διατηρούν χάρη σε μαγνήτες απόκλισης. Η επιτάχυνση προσδίδεται στα ευθύγραμμα συνδετικά τμήματα από ηλεκτρικά πεδία που δημιουργούνται στις συντονιζόμενες κοιλότητες (αντηχεία). Μία διάταξη παρέκκλισης επιτρέπει την εξαγωγή των σωματιδίων, όταν αυτά φτάσουν την ανώτατη επιτάχυνση, και την κατεύθυνση προς τον στόχο. Στα διαστημικά οχήματα, ιδιαίτερα στις φάσεις εκτόξευσης και επαναφοράς, οι αστροναύτες δέχονται βίαιες επιταχύνσεις και επιβραδύνσεις. Για τη μελέτη των φυσικοψυχικών αποτελεσμάτων χρησιμοποιούνται μηχανές εφοδιασμένες με θαλαμίσκο (δεξιά στη φωτογραφία), όπου ο αστροναύτης βρίσκεται σε δυναμικές συνθήκες ανάλογες με τις συνθήκες της πτήσης. Ομαλή κυκλική κίνηση. Στο σχήμα δεξιά τα βέλη V δείχνουν το μέγεθος και τη διεύθυνση της ταχύτητας σε δύο διαδοχικές στιγμές? το βέλος Α δείχνει την κεντρομόλο επιτάχυνση και το R την ακτίνα της περιφέρειας. Στο σχήμα αριστερά, ωα παράδειγμα της προηγούμενης κίνησης, εικονίζεται ένα αυτοκίνητο που διατρέχει μία κυκλική επίπεδη στροφή με σταθερή ταχύτητα. Επειδή το αυτοκίνητο τείνει να διαφύγει κατά τη διεύθυνση της εφαπτομένης Α-Β, για να διατηρηθεί στο τόξο Α-Γ, πρέπει να να ασκηθεί με το πηδάλιο μία δύναμη, η οποία παράγει την κεντρομόλο επιτάχυνση Α-Δ.
* * *
η
1. επαύξηση τής ταχύτητας, επίσπευση, κίνηση ή ενέργεια με μεγαλύτερη ταχύτητα («επιτάχυνση τής πορείας»)
2. μουσ. μουσικός όρος που αποδίδει τους ιταλικούς όρους affrettando και stringendo και σημαίνει ότι πρέπει ν’ αρχίσει επιτάχυνση τής ρυθμικής αγωγής
3. ναυτ. η φόρτωση ή εκφόρτωση τών εμπορευμάτων σε συντομότερο χρόνο από αυτόν που ορίζει η συμφωνία τής ναύλωσης
4. φυσ. ο λόγος τής μεταβολής τού διανύσματος τής ταχύτητας ενός κινητού μέσα σ’ ένα χρονικό διάστημα προς το χρονικό αυτό διάστημα
5. φυσ. φρ. α) «γωνιώδης ή γωνιακή επιτάχυνση» — διανυσματικό μέγεθος που χαρακτηρίζει τη χρονική μεταβολή τής γωνιώδους ταχύτητας ενός στρεφόμενου σώματος
β) «επιτρόχια επιτάχυνση» — η κατά την εφαπτομένη τής τροχιάς συνιστώσα, στην οποία αναλύεται το διάνυσμα τής επιτάχυνσης
γ) «κεντρομόλος επιτάχυνση» — η κατά την κάθετο προς την τροχιά τού κινητού συνιστώσα, στην οποία αναλύεται το διάνυσμα τής επιτάχυνσης.
[ΕΤΥΜΟΛ. < επιταχύνω. Η λ. στον λόγιο τ. επιτάχυνσις μαρτυρείται από το 1786 στον Χριστόδ. Ακαρναν.].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Поможем написать реферат

Look at other dictionaries:

  • επιτάχυνση — η 1. η επαύξηση της ταχύτητας, κίνηση ή ενέργεια με ταχύτερο ρυθμό, η επίσπευση. 2. (φυσ.), η αύξηση της ταχύτητας στη μονάδα του χρόνου σώματος που κινείται …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • εφαπτομενική επιτάχυνση — Η συνιστώσα αε της επιτάχυνσης ενός υλικού σημείου, κατά την κίνησή του πάνω σε μια καμπύλη του χώρου (τροχιά), που έχει τη διεύθυνση της εφαπτομένης στην τροχιά. Για παράδειγμα, αν η επιτάχυνση και η ταχύτητα (εφαπτομενική) του σωματίου είναι… …   Dictionary of Greek

  • δυναμική — (Φυσ.). Η μελέτη της κίνησης των σωμάτων σε συσχετισμό με τις δυνάμεις που επενεργούν σε αυτά ή που ασκούν πίεση σε αυτά. Η δ. είναι ο κλάδος της μηχανικής που μελετά τις κινήσεις των σωμάτων σε σχέση με τα αίτια που τις προκαλούν. Διαφέρει από… …   Dictionary of Greek

  • επιταχυντής — Μηχάνημα που προσδίδει αρκετά υψηλή ενέργεια σε ατομικά ή υποατομικά σωματίδια με ηλεκτρικό φορτίο, όπως τα ηλεκτρόνια, τα πρωτόνια, τα δευτερόνια. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση της επιταχυντικής δράσης των ηλεκτρικών και ηλεκτρομαγνητικών… …   Dictionary of Greek

  • κινηματική — Κλάδος της μηχανικής ο οποίος μελετά τις γεωμετρικές ιδιότητες της κίνησης των υλικών σημείων, αλλά και των στερεών σωμάτων. Τα θεμελιώδη μεγέθη της κ. είναι το μήκος και ο χρόνος. Τα υπόλοιπα μεγέθη (ταχύτητα, επιτάχυνση) προκύπτουν από τα… …   Dictionary of Greek

  • έλξη, παγκόσμια — Η ελκτική δύναμη που αναπτύσσεται μεταξύ δύο μαζών που βρίσκονται ελεύθερες στο Διάστημα, η οποία είναι ανάλογη προς τις μάζες και αντιστρόφως ανάλογη προς το τετράγωνο της απόστασής τους. Η ελκτική αυτή δύναμη ονομάζεται π.έ. και εκφράζεται… …   Dictionary of Greek

  • αδράνεια — Η αντίδραση που προβάλλει ένα σώμα σε κάθε μεταβολή της κατάστασής του, είτε από ηρεμία σε κίνηση, είτε από κίνηση σε ηρεμία. Οι συνήθεις εκφράσεις α. ενός σώματος και κίνηση από την α. χρησιμοποιούνται όταν θέλουμε να εκφράσουμε: στην πρώτη… …   Dictionary of Greek

  • μάζα — I (Κοινων.). Με τον όρο αυτό χαρακτηρίζεται μια ανθρώπινη ομάδα που καθορίζεται με ποικίλους τρόπους και η οποία, κατά κάποιον τρόπο, διαμορφώνει τη συνείδηση και τη συμπεριφορά των ατόμων που την αποτελούν. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα σε… …   Dictionary of Greek

  • σύγχροτρο — Λέγεται και συγχροτρόνιο. Επιταχυντική διάταξη, η οποία μπορεί να προσδώσει σε σωματίδια και πυρήνες ατόμων υψηλότερες ενέργειες από εκείνες που πετυχαίνονται με άλλους επιταχυντές (από εκατοντάδες μεγαηλεκτρονιοβόλτ MeV έως δεκάδες… …   Dictionary of Greek

  • κίνηση — Ως κ. ορίζεται η μεταβολή της θέσης ενός σώματος σχετικά με άλλα σώματα (θεωρούμενα ακίνητα), τα οποία ορίζονται ως σύστηματα αναφοράς. Σύμφωνα με την κλασική μηχανική, η κ. ενός σώματος ορίζεται πλήρως όταν είναι γνωστές η θέση, η ταχύτητα και… …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”